Jeden z komunikatów na stronie archidiecezji częstochowskiej, dotyczący „pustelnic” działających w granicach tejże archidiecezji, spowodował wiele pytań o to, kto i w jaki sposób staje się pustelnikiem (pustelnicą), a także jakie są zadania i obowiązki wynikające z takiego statusu?

Odpowiedź eksperta
Tekst, choć jest nawiązaniem do konkretnej sytuacji, ma za zadanie ukazać ogólny status pustelnika i w takim szerszym znaczeniu proszę go przyjąć.

W Kodeksie prawa kanonicznego w części dotyczącej instytutów życia konsekrowanego znajduje się jeden kanon, który reguluje kwestie życia pustelniczego. Z definicji pustelnikiem jest „osoba poświęcona Bogu w życiu konsekrowanym, jeśli poprzez ślub albo inne święte więzy zobowiązuje się publicznie wobec biskupa diecezjalnego do praktykowania trzech rad ewangelicznych i pod jego kierownictwem zachowuje właściwy tryb życia”. Kodeks dopowiada również, że życie pustelnicze polega na tym, iż wierni „przez surowsze odsunięcie się od świata, milczenie odosobnienia, gorliwą modlitwą i pokutą poświęcają swoje życie na chwałę Boga i zbawienie świata”.

Mamy więc zawartą całą istotę życia pustelniczego i sposób uznania danej osoby jako pustelnika. Oczywiście należy zwrócić uwagę na to, że nawet jeśli ktoś prowadzi życie pustelnicze według powyższych wskazań, nie oznacza to, że automatycznie stał się pustelnikiem. Aby uzyskać status pustelnika, trzeba przed biskupem diecezjalnym zobowiązać się do praktykowania trzech rad ewangelicznych. Dodatkowo – to biskup diecezjalny jest odpowiedzialny za weryfikację życia pustelniczego, czyli czy dana osoba rzeczywiście zachowuje właściwy tryb życia. Nie może być tak, że ktoś z jednej strony chce być uznany za pustelnika, a z drugiej – jego życie, działalność czy aktywność trudno traktować jako odsunięcie się od świata czy milczenie. W tych przypadkach zasadna wydaje się odpowiednia ingerencja biskupa diecezjalnego, który dba o właściwe przestrzeganie pewnych reguł.

Kościół popiera różne formy życia, których zadaniem jest realizowanie powołania do świętości, a także wzrost wiary i moralności, ale pewne określone formy muszą być praktykowane pod kierunkiem władzy kościelnej. W przypadku pustelników takim moderatorem życia pustelniczego jest biskup diecezjalny, który przyjmuje w imieniu Kościoła zobowiązania osoby aspirującej do miana pustelnika, ale też w odpowiedni sposób kieruje i weryfikuje, czy pustelnik prowadzi właściwe życie o takim charakterze.

Mam nadzieję, że krótka refleksja natury prawnej umożliwi wiernym rozeznanie sytuacji życia pustelniczego.