140 lat temu, 22 stycznia 1863 r. wybuchło Powstanie Styczniowe. Pieśni powstańcze i pieśni powstałe później, związane z Powstaniem, zamieszczone były w Niedzieli i śpiewamy je na naszych Wieczorach. Dzisiaj - "podróż do źródeł" pieśni Marsz, marsz, Polonia. Pieśń powstała w 1863 r. i zwano ją Marszem Czachowskiego. Gen. Dionizy Czachowski był jednym z głównych dowódców Powstania. Ostatnie cztery zwrotki powstały później, w czasie I wojny światowej, w Legionach Polskich. Pieśń, szczególnie popularna w Armii gen. Józefa Hallera, stała się prawie hymnem "rozproszonych po wszem świecie" Polaków. Przypominam także wiersz, który stał się pieśnią (kto napisał melodię?) - Sztandary polskie na Kremlu Mieczysława Romanowskiego. Do napisanego w 1857 r. wiersza autor dołączył przypis o Moskwie - więzieniu narodów: "Sufit cerkwi na Kremlu obwieszony jest sztandarami wszystkich narodów, z którymi Moskwa wojowała. Nad carskim tronem wiszą zdobyte na Polakach w 1831 r. sztandary z godłem «za waszą i naszą wolność»". Mieczysław Romanowski poległ 24 kwietnia 1863 r. w bitwie pod Józefowem.

Sztandary polskie na Kremlu 1857 r.

Słowa: Mieczysław Romanowski (1834-1863)

Grzmią huczne dzwony na Kremla szczytach,
Car świętej słucha ofiary,
A na wyniosłych cerkwi sufitach
Polskie się chwieją sztandary.

"Sława, o sława! - zagrzmiały chóry -
W pęta car zakuł czerń laszą!"
I zaszumiała odpowiedź z góry:
"Za waszą wolność i naszą!"

"O! buntowszczyki, po carskim słowu
Przysięglim na zgubę laszą!"
I zaszumiało u góry znowu:
"Za waszą wolność i naszą!"

Umilkły śpiewy, zgasły ofiary,
Car słucha, szepty go straszą...
Spojrzał - nad głową szumią sztandary:
"Za waszą wolność i naszą!"

Marsz, marsz, Polonia 1863 r.
Marsz Czachowskiego

Słowa i melodia anonimowe

Już was żegnam, niskie strzechy,
Ojców naszych chatki.
Już was żegnam bez powrotu,
Ojcowie i matki.

Marsz, marsz, Polonia,
Nasz dzielny narodzie.
Odpoczniemy po swej pracy
W ojczystej zagrodzie.

Już was żegnam, bracia, siostry,
Krewni, przyjaciele.
Póki w ręku miecz jest ostry,
Nie zginie nas wiele.

Marsz, marsz, Polonia...
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami.
Dał nam przykład nasz Kościuszko,
Jak zwyciężać mamy.

Marsz, marsz, Polonia...
Marsz przytomnie, śmiało, dzielnie,
Jako przynależy
Godnym synom ojców naszych -
Polaków rycerzy.

Marsz, marsz, Polonia...
Polak pada dla narodu,
Dla matki Ojczyzny.
Chętnie znosi głód i trudy,
A najczęściej blizny.

Marsz, marsz, Polonia..

Kiedy zabrzmi trąbka nasza,
Pocwałują konie,
Poprowadzi nas Czachowski
Na ojczyste błonie.

Marsz, marsz, Polonia...
Łączmy ramię do ramienia,
Bracia Galicjanie,
Gdy uderzym wszyscy razem -
Polska zmartwychwstanie!

Marsz, marsz, Polonia...
Będą błyszczeć po Rosyi
Szańców naszych groty
I staniemy, gdzie Batory
Rozbijał namioty.

Marsz, marsz, Polonia...
A gdy nieprzyjaciół naszych
Dumę poskromimy,
Kochajmy się, żyjmy razem -
Nigdy nie zginiemy.

Marsz, marsz, Polonia...
Rozproszeni po wszem świecie,
Gnani w obce wojny,
Zgromadziliśmy się przecie
W jedno kółko zbrojne.

Marsz, marsz, Polonia...
Z wiosną zabrzmi trąbka nasza,
Pocwałują konie.
Sławą polskiego pałasza
Zagrzmią nasze błonie!

Marsz, marsz, Polonia...
Od Krakowa bitą drogą
Do Warszawy wrócim;
Co zastaniem, resztę wroga
Na łeb w Wisłę wrzucim.

Marsz, marsz, Polonia...
Marsz na Lublin i Warszawę,
Wypędzim Moskali.
Czas okaże męstwo nasze,
Dalej, bracia, dalej !

Marsz, marsz, Polonia...
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wołyń,
Popasiem w Kijowie.
Zimą przy węgierskim winie
Staniemy w Krakowie.

Marsz, marsz, Polonia...
Na królewski dwór zhańbiony
Wzleci Orlę Białe.
Hukną działa, jękną dzwony
Polakom na chwałę!

Marsz, marsz, Polonia...